IDL Retro | De vreselijke val van Armentières veranderde Jalabert voorgoed

Laurent Jalabert was één van de populairste Franse renners in de jaren 90. In de vroege jaren 90 won hij massasprints voor zijn ploeg Once, maar in 1994 kwam daar verandering in. De sprinter van weleer werd een allrounder. Hij kon klassiekers winnen, maar ook grote rondes. In deze IDL Retro blikken we terug op die ene dag in 1994, die voor Jalabert het keerpunt was.

Mazamet, zaterdag 25 oktober 1997. De fanfare speelt een vrolijk deuntje en de burgemeester richt het woord tot de menigte die uitgelopen is om het spektakel te aanschouwen. Het spektakel, want het komt niet vaak voor dat een mens bij leven wordt geëerd met de officiële vernoeming van een plein naar hem of haar. De burgemeester is doordrongen van het feit dat er iets unieks gebeurt, maar ‘Laurent betekent veel voor Mazamet.’ Met slechts een inwonersaantal van rond de tienduizend is Mazamet niet heel veel meer dan een vlek in het departement Tarn. Ze moeten het er vooral hebben wol-, leer- en flanelindustrie. Dat iemand uit dat dorp de beste wielrenner van de wereld wordt, doet de inwoners dromen en geeft het kleine Mazamet een prominente plek op de wereldkaart. Reden genoeg om er een Place Laurent Jalabert te benoemen.

Sprintersfestijn in de eerste etappe

Armentières, zondag 3 juli 1994. Nadat Chris Boardman de proloog in Lille met een recordsnelheid van 55,152 gemiddeld heeft gewonnen, zet het peloton koers richting Armentières voor de eerste etappe. Het is een rit over 234 kilometer met een parcours dat ideaal lijkt voor de sprinters. In de Tour zijn sprinters als Djamolidine Abdoujaparov, Wilfried Nelissen, Olaf Ludwig, Fabiano Fontanelli en Laurent Jalabert aanwezig. Mario Cipolinni is niet aanwezig deze Tour de France. De Italiaanse rassprinter wordt in de Vuelta, die toen nog voorafgaand aan de Tour wordt verreden, de hekken ingereden en komt zwaar ten val. Een andere topsprinter in die dagen, Frédéric Moncassin, stapt verkeerd van een trapje tijdens de ploegenvoorstelling van de Tour in Lille en breekt zijn enkel op twee plaatsen.

Met de afwezigheid van de twee topsprinters zijn de verwachtingen rond Wilfried Nelissen hooggespannen. Hij zou intrinsiek de snelste moeten zijn en hij moet de ploeg van Peter Post redden. De ploeg heeft een aflopend contract met Histor en een goede Tour zou wonderen doen voor de aantrekkingskracht van de ploeg. Laurent Jalabert was naar de Tour afgereisd met zeven etappes en de puntentrui uit de Vuelta in zijn rugzak. Ondanks dat hij geen pure sprinter op snelheid was, was hij wel een factor om rekening mee te houden. Zijn kracht, macht en het betere gooi- en smijtwerk maakten hem een geduchte tegenstander.

De val van Armentières

In de eerste etappe naar Armentières loopt alles volgens plan. Een groepje vluchters rijdt heel de dag voorop, maar zonder echt gevaarlijk te worden. De sprintersploegen willen een sprint en zij krijgen een sprint. Het tempo gaat in de straten van Armentières de hoogte in. Iedereen wil in een goede positie zitten en de ploeggenoten van de mannen die het af moeten maken doen hun werk. Met nog zo’n 300 meter te gaan heeft Marc Sergeant zijn sprinter Nelissen afgezet. Hij gaat nek aan nek met Abdoujaparov. Een flauwe bocht naar rechts en dan door naar finish. Opeens staat hij daar! De politieagent met een camera in de hand. Precies op het moment dat Nelissen naar rechts uitzwaait, staat daar een man op het parcours. Het is niet meer te voorkomen, niet meer te corrigeren, Nelissen knalt in volle sprint op de dienstdoende agent.

Chrisptophe Gendron dacht een foto te kunnen maken voor een klein meisje. Althans, dat is wat het officiële politierapport meldt. Door de kracht van de botsing met Nelissen wordt de agent weer tegen het dranghek aangeworpen om alleen maar weer terug de weg op gelanceerd te worden. Jalabert weet in eerste instantie met het nodige geluk en stuurmanskunst het drama te ontwijken. Een paar meter later komt hij toch nog in aanraking met een reclamezuil van Coca-Cola, waardoor zijn fiets onder hem vandaag wordt geslagen. De Fransman hangt onderste boven in de lucht, voordat hij hard op het asfalt terecht komt. De Italiaan Fontanelli viel over Nelissen en de Oekraïner Alexander Gontchenkov schept Gendron als hij terug wordt gekaatst de weg op. De chaos is compleet.

De eindafrekening van de val

Als de stofwolken zijn opgetrokken blijkt Abdoujaparov de etappe gewonnen te hebben, maar alle aandacht gaat uit naar honderd meter voor de streep. Daar zitten en liggen de gewonden. Gendron, Nelissen, Gontchenkov en Jalabert worden opgenomen in het ziekenhuis. Fontanelli hoeft zich alleen te melden voor een controle en kan de volgende dag wonder boven wonder zijn weg vervolgen. Van de overige drie renners is het Gontchenkov die er het beste vanaf komt. Hij heeft ‘slechts’ een gebroken pols. Nelissen moest met een zware hersenschudding langer in het hospitaal blijven en met Jalabert waren de doktoren vier uur bezig om zijn gebroken oogkas, gebroken jukbeek, gebroken sleutelbeen en gebroken tanden weer enigszins te herstellen. De mond van Jalabert werd dichtgenaaid en hij moest het doen met kunstmatige voeding.

Gedron, de politieagent, werd in het zelfde ziekenhuis opgenomen voor een dubbele beenbreuk. Van de politie mocht hij onder geen beding met de media praten. Hij zou het ziekenhuis na een aantal dagen door de achterdeur verlaten, zonder ooit met de renners te spreken. De genomen foto zou nooit naar buiten komen.

Voor Nelissen was het niet het einde van zijn carrière. Hij kon zich van de val of de dag niks herinneren. Zijn eerste vraag na het bijkomen in het ziekenhuis was of hij gewonnen had om daar tegenover zijn ploegleider Post aan toe te voegen dat hij de volgende dag zeker weer zou starten. Zo ver kwam het niet. Hij had tijd nodig om te herstellen, maar toch zou hij al snel weer op de fiets zitten en winnen. Het was uiteindelijk een houten verkeerspaal in Gent-Wevelgem van 1996 dat hem een verdere carrière zou ontnemen.

Na het uitvallen van de kopman van de Histor ploeg, weet de ploeg geen potten meer te breken in de Tour. Na een lange zoekzocht naar nieuwe sponsors staakt Peter Post in oktober zijn pogingen en mogen de renners uitkijken naar een nieuwe ploeg. Het is het einde van het tijdperk Post in het wielerpeloton.

Voor Jalabert betekent de val in Armentières een keerpunt in zijn loopbaan. Niet alleen hij wordt geraakt door het drama, maar ook zijn vrouw Sylvie, die ten tijde van de val zwanger is van hun tweede kind. Ze vraagt aan Jalabert om zich niet meer in massasprints te mengen. Jalabert verliest een aantal kilogram aan spieren door zijn langdurig herstel, maar is vast besloten om terug te keren. Sterker nog, de tot dan toe ietwat luie Jalabert transformeert tot een trainingsbeest. De specialisten vragen zich hardop af of Jaja ooit weer in koers op de fiets zal zitten, maar Jalabert zweert terug te keren. Nog voor het einde van het jaar zal hij weer in koers zijn en beter nog, hij zal winnen!

De onvermijdelijke comeback

Lérida, maandag 12 september 1994. De Ronde van Catalonië is vijf dagen onderweg met Jalabert weer terug in het peloton. Wat moest gebeuren, dat moest gebeuren. Na slechts 2 maanden van revalidatie staat Jalabert weer op de hoogste trede van het podium en bevestigt hij zijn comeback.

In de winter die volgt, laat Jalabert zijn verandering zien. Hij traint meer dan hij ooit heeft gedaan en is vastberaden om van sprinter een compleet renner te worden. Zijn voorjaar begint direct goed met etappewinst in de Ronde van Mallorca, etappewinst in de Ronde van Valencia en etappe- en eindwinst in Parijs-Nice.

Helemaal terug als andere renner

San Remo, 18 maart 1995. Nog geen jaar na zijn vreselijke en carrière veranderende val staat Jalabert aan de start van de bijna driehonderd kilometer lange Milaan-San Remo. De Italiaanse favoriet Maurizio Fondriest plaatst een verschroeiende demarrage op de Poggio. Geen van de concurrenten kan volgen, maar er blijft één renner in zijn wiel, met ogenschijnlijk gemak: Jalabert. Ondanks dat hij officieel geen sprinter meer is, blijft Jalabert sneller dan het grootste gedeelte van het pak. Op de Via Roma wint Jalabert dan ook met speels gemak de sprint en daarmee ook zijn eerste klassieker.

Het zou de opmaat blijken voor een grootse carrière. Jarenlang is Jalabert de nummer 1 van de wereld of staat hij in de top van ranking. Hij wint de Vuelta in 1995, pakt de puntentrui in de Tour van 1995 en sluit de Tour af met een vierde plek. Die Tour bereikt hij het heldendom in Frankrijk door op 14 juli de etappe naar Mende te winnen en Miguel Indurain het vuur aan de schenen te leggen. Verder wint Jalabert twee keer de Waalse pijl, de Ronde van Lombardije, wordt hij wereldkampioen tijdrijden in 1997 en wint hij nog onnoemelijk veel andere grote en kleinere wedstrijden. Op het eind van zijn carrière weet hij zelfs nog tweemaal beslag te leggen op de bolletjes trui in de Tour de France.

Het trieste lot van één fout

Gendron had niet kunnen weten dat hij zoveel invloed zou hebben op de carrière van Jalabert. Het laatste wat bekend is, is dat Gendron na het incident naar het zuiden van Frankrijk is verhuisd. Sommigen spreken over het kwijt raken van zijn huis, zijn vrouw en zijn leven, maar daarvan staat niks op papier. Evengoed dat er niks op papier staat van de werkelijke toedracht en of hij nu wel geen foto voor een meisje maakte. Wat resteert zijn de verschrikkelijke beelden van de val toen op die derde juli in 1994. (Foto: Screenshot YouTube)

Arnout Tamerus (Twitter: @ArnoutTam)