IDL Retro | De stille wraak van Indurain op de verloren Tour van Riis

Miguel Indurain Larraya behoort tot de groten in de historie van de Tour de France. De Spanjaard regeerde met ijzeren vuist in de eerste helft van de jaren negentig. Even plotseling als zijn regime kwam, vloeide de macht weg uit zijn benen in 1996. De aankondiging van zijn pensioen in januari 1997 kwam als een schrok in de wielerwereld. Met name in Spanje waar werd getreurd om het verlies van de grootste wielrenner in de historie tot dan toe.

Voordat Indurain zijn koninkrijk ineen zag storten in 1996, waren er jaren van glorie, maar vooral ook jaren van langzaam ontwikkelen naar de top. In 1985 stond de dan 21-jarige Stille Reus voor het eerst aan de start van ’s wereld grootste wielerevenement. Hij zal niet veel mee krijgen van de strijd tussen Bernard Hinault en Greg Lemond om de zege in de Tour van dat jaar. Al in de vierde etappe werd hij door zijn ploegleiders José Miguel Echavarri en Eusebio Unzué uit de Tour gehaald. Genoeg geleerd voor een jonge renner en tijd om verder te rijpen. De ploegleiders erkenden het ruwe talent in de man van Villava, maar zagen ook het belang van het rustig bouwen aan de motor en het ontbolsteren van talent.

De weg naar de top is geplaveid met geleidelijkheid

De weg die volgde was er een van de geleidelijkheid. In 1986 mocht Indurain het proberen tot etappe twaalf, waarna hij in 1987 en 1988 de ronde in relatieve anonimiteit uitreed. In zijn vijfde deelname in 1989 volgde de eerste etappeoverwinning. Niet in een tijdrit, waar hij later in zou heersen, maar in een bergetappe van Pau naar Cauterets maakte de wereld voor het eerst kennis met het vermogen in het grote, krachtige lichaam van Indurain. Hij zou de Tour als zeventiende eindigen om het jaar erna wederom terug te keren voor een etappeoverwinning. Ook ditmaal ging het om een bergetappe in de Pyreneeën, waar Indurain zijn klasse tentoonspreidde. Plaats van handeling was Luz-Ardiden waar hij de winnaar van de Tour de France van 1990, Greg Lemond van zich af wist te houden. Met een tiende plek in het klassement was het definitief: Indurain was klaar voor het grote werk.

In 1991 begon de heerschappij van Indurain in de Tour. Voor het eerst won hij een tijdrit in de Tour. De proloog in Lyon was nog te kort voor het gigantische vermogen van Indurain, maar in de twee tijdritten van die Tour van respectievelijk 73 en 57 kilometer pakte hij tweemaal winst. Hiermee was zijn handelsmerk voor de jaren die volgden duidelijk. Tijd pakken op de concurrenten in de tijdritten en in de bergen volgen en de klimmers in toom houden. Met zijn 1.86 meter was Indurain geen geboren klimmer, maar op de toppen van zijn kunnen in de julimaand in Frankrijk kon hij vaak met de besten mee bergop. De eerste Tour won Big Mig met een voorsprong van ruim drie en een halve minuut op Gianni Bugno. Het jaar erna kon Claudio Chiappucci als enige enigszins gelijke tred houden met Indurain. In de tijdrit in Luxemburg vermorzelde Indurain de tegenstand en was de Tour al redelijkerwijs beslist. De achterstand van Chiappucci in Parijs was ruim vier en halve minuut. Nummer drie Bugno volgde op ruim tien minuten van Indurain.

Het einde van de heerschappij op een podium in Pamplona

Met de heerschappij van Indurain in tijdritten en het bestendige rijden in de bergen, volgde de verveling snel bij de niet-Spaanse wielervolger. De receptuur voor de volgende drie Rondes van Frankrijk waren al bepaald. Indurain sloeg in de grote tijdrit toe, consolideerde in de bergritten die volgden en liet de kruimels voor de concurrenten. In 1995 behaalde Indurain als eerste wielrenner in de historie vijf opeenvolgende overwinningen in de Tour de France. Nummer twee Alex Zülle volgde op ruim vier en halve minuut. Nummer drie Bjarne Riis moest alweer een kleine zeven minuten toegeven. Indurain was in de Tour van 1995 31 jaar geworden en de sleet leek er nog lang niet op te zitten. De wielerwereld zuchtte onder wederom een strak geregisseerde overwinning van de Spanjaard.

In 1996 had de organisatie van de Tour de France speciaal een etappe uitgezet voor de vijfvoudig Tourwinnaar. De etappe naar Pamplona, de hoofdstad van Indurain’s thuisregio Navarra, voerde langs zijn geboorteplaats Villala en moest de feestelijke intocht zijn van El Rey naar zijn zesde overwinning in de Tour. Wat niemand op dat moment voorvoelde was dat juist deze etappe het einde van het tijdperk Indurain zou illustreren. Op het podium in Pamplona stond de verrassende gele trui Riis. Vanachter de coulissen werd Indurain zichtbaar ongemakkelijk het podium opgestuurd. Riis was groot bewonderaar van Indurain en gaf hem de bloemen en het podium in zijn thuisstad. Wat volgde was een massaal ‘Indurain, Indurain’, hartstochtelijk ingezet door de trouwe fans in zijn Spaanse thuishaven. Dat Indurain zojuist definitief de Tour had verloren door op ruim acht en halve minuut van ritwinnaar Laurent Dufaux te finishen, deerden de fans niet. Ook na een groot verlies was Indurain hun held.

Het spartelen van een kampioen op weg naar Hautacam

De rit naar Pamplona was de genadeklap voor Indurain, maar daarvoor was het pleit al beslecht voor Big Mig. In de zevende etappe naar Les Arcs kwamen de eerste scheurtjes in het koninkrijk van Indurain. Toen werd het nog weggezet als een hongerklop. Te weinig gegeten in het koude weer en het slechte weer van de dagen ervoor hadden aan de reserves van Indurain gevreten. De dag erna volgde de individuele tijdrit over dertig kilometer, waarin Indurain pardoes genoegen moest nemen met een gedeeld vierde plaats met Tony Rominger. Een jaar eerder reed Indurain Rominger nog op ruim een minuut in de laatste tijdrit. In de rit naar Sestrieres herpakte de vijfvoudig winnaar zich weer. Slechts een kleine halve minuut was het verschil met Riis. Met het weer aan de betere hand, een tijdrit over ruim 63 kilometer en de Pyreneeën nog te gaan, steeg het vertrouwen in de kans van Indurain op eindoverwinning.

De definitieve nekslag volgde in de etappe naar Hautacam. Terwijl een imponerende Ullrich in zijn debuutronde het tempo van de groep der favorieten bepaalde, laat Riis zich vanuit het tweede wiel afzakken. Hij monstert de tegenstand en geeft er een flinke klap op. Indurain en handje vol anderen kunnen volgen, maar dan volgt de tweede klap van de Deen. Indurain kraakt en het wordt met z’n allen tegen een. De beelden van een worstelende Indurain die zich naar boven sleept op Hautacam staan in het collectieve geheugen van de wielerhebbers gegraveerd. Het is over, Indurain moet de zesde titel voor een andere keer laten.

De geest van Indurain neemt wraak

Wat niemand dan nog weet is dat er geen nieuwe poging volgt. Na het verlies in de Tour weet Indurain zich nog volledig op te laden voor de Olympische Spelen. In Atlanta lukt het Indurain wat in de Tour niet wilde lukken. Hij verslaat nog eenmaal alles en iedereen in de tijdrit. Hij pakt Olympisch goud voor Abraham Olano. Als Indurain naar de Vuelta wordt gestuurd door de ploegleiding, knapt er wat in Indurain. Hij stapt af en de contractonderhandelingen voor het verlengen van zijn aflopende contract verlopen stroef. Met Olano heeft Banesto een natuurlijk opvolger voor Indurain al in huis en de vraag is waar de toekomst van de Stille van Navarra ligt. Once meldt zich voor de diensten van Indurain en lijkt een serieuze kandidaat om te gaan voor de zesde overwinning in de Tour met Spanjaard. Tot die dag in januari 1997. Zonder enig overleg met Once, dan wel Banesto, kondigt Indurain zijn pensioen aan. Elf lange jaren als prof hebben hun tol geëist, vanaf nu fietst Indurain alleen nog voor de lol. Hij kan alle opofferingen niet meer opbrengen.

Zo langzaam als het imperium van Indurain werd opgebouwd door Unzué en Echavarri, zo snel was het over, zijn wil gebroken door de Adelaar van Herning. Indurain zal voor eeuwig herinnerd worden voor zijn vijf opeenvolgende eindzeges in de Tour, maar ook voor die ene enorme krachtsexplosie van Riis in de Tour van 1996. In 1997 kwam Riis voor zijn tweede, maar het werd een jaargang vol pech en de stoot naar de top van het Duitse megatalent Ullrich. In de tijdrit in en rond Disneyland op de voorlaatste dag van de Tour stapelde alle pech voor Riis zich op. Zijn nieuwe futuristische Atlanta fiets moest het ontgelden en vloog in de berm na een ferme worp van de Deen. De zes minuten latere gestarte Olano reed de gefrustreerde Riss voorbij. Het lot besloot dat het met de kenmerkende tijdrithelm van Indurain gebeurde. Zo nam Indurain in 1997, na gestopt te zijn, toch nog wraak op het verlies van 1996. Of zoals de Volkskrant het treffend omschreef: ‘Riis ingehaald door Indurains geest.’ (Foto: Sirotti)

Arnout Tamerus
(Twitter: @Arnouttam)