IDL Retro | De 'nieuwe Ullrich en Zabel' die gezamenlijk wegzakten in het Duitse wielermoeras

Eind jaren negentig, het begin van de zeroes. Het waren de hoogtijdagen van het Duitse wielrennen, van de felroze T-Mobile-tricots en van de twee toppers van dat tijdperk: Jan Ullrich en Erik Zabel. Vanaf 2006 was het snakken naar opvolging van 'Kaiser Jan' Ullrich en 'Mr. Clean' Zabel, een bijnaam waar hij later op terug moest komen. In die zoektocht sneuvelden vele talenten, waaronder Linus Gerdemann en Gerald Ciolek.

In Duitsland moesten ze eigenlijk vrij weinig van wielrennen hebben in de jaren tachtig en daarvoor. Rudi Altig (Vuelta, wereldkampioen, acht Tourritten, Ronde van Vlaanderen en Milaan-Sanremo) en Dietrich Thurau waren de enige renners van naam en faam die uit het grootste Europese land kwamen bovendrijven in de grote wielerkoersen. Totdat het IJzeren Gordijn ten val kwam en de sterke Oost-Duitse coureurs eind jaren tachtig ineens blootgesteld werden aan de wijde koerswereld.

Val IJzeren Gordijn gaf wielertalenten verlichting

De eerste renner die vanuit Oost-Duitsland furore maakte was Olaf Ludwig uit het plaatsje Gera, die vanaf 1990 drie ritzeges in de Tour wist te pakken. Geen groot bier vergeleken met de youngsters die midden jaren negentig op kwamen zetten; Erik Zabel uit Berlijn en Jan Ullrich uit Rostock. Deze twee kerels zouden tien jaar lang het wielervuur in Duitsland aanwakkeren, en uiteindelijk met enkele schandalen ook weer doen doven.

Het Duitse bedrijf Telekom geloofde heilig in de twee toptalenten en verzekerde zich van wekenlange aandacht van de landelijke (roddel)pers, dus ook de Bilds van deze wereld. Met name Ullrich was met al zijn problemen en excessen een man die regelmatig de voorpagina kleurde. Nu moeten we een stapje terug maken, want in eerste instantie was Ullrich de jonge prins, de man die Duitsland vele Tourzeges ging gunnen.

Uiteindelijk bleef de teller steken op één (1997), al moeten de vijf tweede plaatsen en talloze gevechten met Armstrong van Ullrich ook niet onbenoemd blijven. Zabel bouwde in dezelfde jaren ook aan een uiterst succesvolle loopbaan: de Berliner eindigde tussen 2000 en 2004 steevast als eerste of tweede op de wereldranglijst. Zes groene truien, vier keer Milaan-Sanremo, Amstel Gold Race en ga zo maar door; Zabel was een man van de A-klasse, om het in Mercedes-termen uit te drukken.

Duitse wielerfans richten zich op nieuwe generatie

Uiteindelijk viel de ster van Ullrich in 2006, toen hij betrokken raakte bij het Operación Puerto-schandaal. Het bleek het begin van het einde voor 'Der Jan', die nooit meer zou terugkeren in het peloton. Zabel bleef daarentegen doordoen namens Milram, waar hij in 2008 afzwaaide. In 2013 gaf hij toe zijn resultaten voornamelijk op verboden brandstof te hebben behaald tussen 1996 en 2004. 'Ik spijt me dat ik altijd gelogen heb, ook voor mijn jonge zoontje.' Dat zoontje heet Rick en is nu profwielrenner bij Israel Start-Up Nation.

Ondertussen waren de ogen van de Duitse wielerfans al gericht op de volgende generatie, met Linus Gerdemann en Gerald Ciolek als voornaamste pionnen. Over bijvoorbeeld André Greipel werd veel minder gerept. Gerdemann maakte in 2005 en 2006 al indruk in de Ronde van Zwitserland met een ritzege en een vijfde plaats, en vestigde zijn naam definitief in de Tour van 2007.

De destijds 25-jarige Duitser sloeg een dubbelslag in de zevende rit (op Quatorze Julliet) van de Ronde van Frankrijk van dat jaar, een bergrit naar Le Grand Bornand, over de loodzware Col de la Colombiére. Een grandioze zege voor de jonge Gerdemann, maar het bezorgde hem veel druk op de schouders. 'Hoop na Ullrich verschijnt voor Duitsland', 'Gerdemann moet imago wielrennen in Duitsland oppoetsen'; dat soort krantenkoppen. Gerdemann presteerde in 2008 nog goed met eindwinst in de Ronde van Duitsland en Tour de l'Ain en een podiumplek in Strade Bianche, maar zakte naarmate de jaren vorderde verder weg. Een zestiende plek in de Giro van 2010 bleek het maximaal haalbare.

Ciolek verscheen twee jaar eerder al op de radar, in 2005. Destijds wist de jongeling op 18-jarige leeftijd (!) zijn idool Zabel te snel af te zijn in het Duitse kampioenschap, een markante prestatie op die leeftijd. Anderhalf jaar later werd hij in Salzburg (op drie kilometer van de Duitse grens) wereldkampioen bij de beloften toen hij amper twintig was. Een vet contract bij T-Mobile lag klaar, waarmee hij ploeggenoot werd van Gerdemann. De bijnaam van Ciolek? 'De nieuwe Zabel.'

De gestage aftakeling van de twee toptalenten

Dat vette contract bij T-Mobile konden de twee maar één jaar gebruiken, daar de sponsor er eind 2007 volledig de stekker uittrok. Team High Road ontstond vanuit de inboedel in 2008 onder leiding van Bill Stapleton (later Team Columbia), onder die noemer presteerde vooral Ciolek nog naar behoren met vier podiumplekken in Tourritten en twaalf zeges. Echter, Gerdemann en Ciolek besloten gezamenlijk na dat jaar naar de melkformatie van Team Milram te trekken, waar de Nederlander Gerry van Gerwen aan het roer stond.

De torenhoge verwachtingen konden de twee frivole Duitsers in twee jaar niet waarmaken en Milram kapte ermee. Enkel Ciolek stond eenmalig in de schijnwerpers met een ritzege in de Vuelta, waarna ze allebei hun eigen weg zochten. Ciolek bij Patrick Lefevere, Gerdemann bij de gebroeders Schleck. De schijnwerpers werden van de eeuwige talenten afgehaald en ze raakten verstikt in de rol van knecht. Tot 2013.

Terwijl Gerdemann niet eens aan een ploeg kwam voor 2013 en werkloos thuiszat, geraakte Ciolek in het shirt van zijn nieuwe ploeg MTN-Qhubeka in de finale van Milaan-Sanremo van dat jaar. Wat heet, de inmiddels nog altijd pas 26-jarige Ciolek won de wedstrijd door Peter Sagan en Fabian Cancellara, de twee beste renners van dat moment, te kloppen in een sprint met zeven. Dan eindelijk in de voetsporen van Zabel, die vier keer La Primavera wist te winnen.

Het restant van het jaar stokte het wederom bij de nog altijd talentvolle Ciolek, die zijn ploegleiding er wel toe wist te verleiden om Gerdemann voor 2014 in de Afrikaanse ploeg op de nemen. Zonder succes, want de twee reden dramatisch in dat jaar. In 2016 probeerden de twee talenten van weleer het nog één keer, bij het Duitse Stölting Service Group. Wederom zonder succes, ze wisten beiden geen platte prijs te rijden. Dit leidde tot het onvermijdelijke bericht eind 2016: zowel Gerdemann als Ciolek was er niet in geslaagd om een ploeg te vinden voor 2017 en beiden werden er dus toe gedwongen om de sport vaarwel te zeggen. Tien jaar na hun spetterende entree was het gedaan, schluss, voor de twee renners.

Wat ze anno 2020 doen? Ciolek is ploegleider bij het continentale team Dauner-Akkon en Gerdemann runt samen met zijn vrouw een Aziatisch restaurant op Mallorca.

Tom van der Salm | t.vandersalm@indeleiderstrui.nl