IDL Retro | Tour de France 1978: De zoete wraak van Jan Raas in Sint-Willebrord

Nog even en dan is het zover! Le Grand Départ staat voor de deur en met Dylan Groenewegen in de gelederen lijkt Jumbo-Visma Nederland de eerste vaderlandse geletruidrager in dertig jaar tijd (!) te kunnen bezorgen. De laatste Nederlander die de gele trui in een openingsetappe bemachtigde in een massasprint was Jan Raas in 1978. Dit ging echter niet zonder slag of stoot. In deze editie van IDL Retro blikken wij met u terug op de gele trui van Raas en hoe hij de mogelijke voorganger van Dylan Groenwegen werd.

Het is 29 juni 1978. Leiden loopt warm voor de derde start van de Tour de France in Nederland. Eerder hadden Amsterdam (1954) en Scheveningen (1973) de eer om het grootste wielerevenement ter wereld te mogen organiseren. De derde Tour-start in Nederland had wederom een feest moeten worden, maar de weergoden waren de Sleutelstad niet gunstig gezind en de regen kwam met bakken uit de hemel vallen.

Nadat Joop Riethoven, directeur van de organisatie van de Leidse Tour-start, op de vooravond van de proloog met een acute hersenbloeding in het ziekenhuis werd opgenomen, bleek er tot overmaat van ramp ook een geschil te zijn over reclameborden tussen Leiden en Tourdirecteur Félix Lévitan. Indien deze niet werden verwijderd, zou de proloog niet plaatsvinden. Ook de samenwerking tussen de Nederlandse politieagenten en hun Franse collega's verliep niet van harte. Daar waar de Nederlandse agenten meenden baas in eigen huis te zijn, dachten de Franse Gendarmes, gesteund door Lévitan, daar anders over. De Tour was pas net begonnen....

Raas wint de proloog, maar verliest gele trui

Op een spekglad parcours door de straten van Leiden waren de Nederlanders oppermachtig. Raas trok zich niets van alle heisa aan en ging als een speer door de Leidse bochten. Hij was over de vijf kilometer lange race tegen de klok twee seconden sneller dan ploeggenoot Gerrie Knetemann. Ook de plaatsen drie en vier behoorden tot de grote namen in de Nederlandse wielergeschiedenis en werden gevuld door Joop Zoetemelk en Hennie Kuiper.

Lévitan was echter niet gediend van de Nederlandse dominantie na alle calamiteiten en hindernissen die de Tourdirectie diende te ondervinden. Hij besloot de ploegen een voorstel te doen om, vanwege gevaarlijke en "oneerlijke"omstandigheden, geen gele trui uit te reiken. TI-Raleigh, de ploeg van Knetemann, Zoetemelk en winnaar Raas, voelde zich bestolen, maar kon geen vuist maken tegen Lévitan, die er overigens zelf niet voor terugdeinsde om het peloton over de meest gevaarlijke wegen te laten rijden. Het einde van het verhaal: geen gele trui voor Raas op de eerste dag van de Tour in eigen land.

Steun voor Raas en TI-Raleigh

Lévitan vond steun bij voornamelijk de Franse wielerploegen in het peloton door geen gele trui na de Leidse proloog uit te reiken. Om het leed voor de Nederlanders nog eens extra zuur te maken bood hij Bernard Thévenet, de winnaar van de Tour van 1977, aan om "symbolisch" de gele trui aan te trekken in de eerste rit in lijn van Leiden naar Sint-Willebrord. Thévenet was hier op zijn beurt niet van gediend en weigerde.

De volgende ochtend startte de etappe in Groenoordhallen in Leiden. Althans, dat was de bedoeling. De directeur van het complex, André de Jong, bleek echter niet gediend van de streken van de Franse koersdirecteur en schaarde zich achter Raas en TI-Raleigh. Rekenend op het goede presteren van de Nederlanders en een Nederlandse gele trui haalde hij het evenement naar zijn locatie. Nu dat feest door Lévitan werd gedwarsboomd liep De Jong inkomsten mis, waardoor hij dreigde de deuren van de Groenoordhallen gesloten te houden indien Raas niet in het geel aan de start zou verschijnen.

Lévitan was op zijn beurt weer niet gediend van dit dreigement en besloot in te grijpen. De Fransman riep de totale karavaan van de Tour, inclusief de renners en de ploegleiding, op om een uur eerder te vertrekken. Aangezien de eerste etappe in lijn uit twee delen bestond (etappe 1a, van Leiden naar Sint-Willebrord en etappe 1b, van Sint-Willebrord naar Brussel) zou het peloton al enorm vroeg in de ochtend vertrekken. Nu zelfs deze start werd vervroegd verliet het peloton Leiden nog voordat de haan had gekraaid. De meeste Leidenaren werden wakker toen de renners al onderweg waren.

Raas neemt wraak op Lévitan

Ondanks de Frans-Nederlandse oorlog moddergooien vond uiteindelijk dus toch de etappe plaats. De 110 renners bleken, nog half slapend, geen zin te hebben om de koers vanaf het begin af aan hard te maken. Mede door de harde wind lieten de renners zich niet gek maken en vond er een tamelijk saaie etappe door de Hollandse en Brabantse wegen plaats. Enkele vluchtpogingen werden teniet gedaan en Sint-Willebrord kon zich klaarmaken voor de massasprint.

Raas, nog vol woede van de gebeurtenissen van de dag ervoor, besloot te wachten. De aanval bleek die dag immers niet te lonen. De Zeeuwse veelwinnaar kon zijn benen beheersen... tot op 700 meter voor de meet, toen alle woede werd omgezet in een beentempo dat niemand Raas na kon doen. Ondanks dat de meet nog ver leek te liggen, bleek niemand bij machte om Raas nog te passeren. Hij won de massasprint in Sint-Willebrord, voor Freddy Maertens en Jacques Esclassen.

De Tourofficials, inclusief Lévitan, hadden het er maar moeilijk mee dat Raas hen op deze manier de mond snoerde en weigerden op het podium te verschijnen. Liever hadden zij het over de Nederlandse politieagenten, die wederom werd verweten niet goed hun werk te hebben gedaan. Raas, wiens zoete wraak op zijn gezicht was af te lezen, verscheen alsnog op de hoogste trede van het podium en werd, in eigen land, in het geel gehesen.

TI-Raleigh domineert de Tour

Raas zou nog een aantal dagen in het geel rijden. In de vierde etappe, een ploegentijdrit, mocht zijn Duitse ploeggenoot, Klaus-Peter Thaler het geel aantrekken nadat Raas en zijn ploeg de rest hadden gedeclasseerd. Nog voordat Raas ook in de voorlaatste etappe de sterkste bleek, wisten ook Knetemann (2x), Hennie Kuiper en Henk Lubberding een etappe te winnen.

Nadat Bernard Hinault de Tour in de laatste tijdrit besliste door liefst vier minuten op Zoetemelk te pakken, won de Fransman de Tour van 1978. Zoetemelk werd tweede, in een door de Nederlanders gekleurde Tour. Dit was voornamelijk te danken aan de overwinningen van TI-Raleigh van ploegleider Peter Post.

Zou het kunnen dat er over een niet al te lange tijd wederom een Nederlander met het geel om de schouders in Brussel staat? Met andere woorden; gaan Erik Breukink, maar zeker ook Raas, een opvolger krijgen? Het lot zal worden bepaald door een paar Amsterdamse sprintersbenen in Nederlands-Noorse dienst.

(foto: Youtube Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid)