Tijdlijn coronavirus Frankrijk: Hoe het virus ook grip kreeg op de Tour de France

Het coronavirus begon in februari ogenschijnlijk onschuldig in de UAE Tour voor het wielerpeloton, maar slechts enkele dagen na de staking van de koers in de Emiraten sloeg het virus over naar Europa. Frankrijk stond net als alle andere landen enkele maanden in vuur en vlam. In de Leiderstrui hield met het oog op de koers een tijdlijn bij.

Ploegen passen plots massaal voor Parijs-Nice

Europa leek de dans lang te ontlopen, maar begin maart moesten ook de koersen daar eraan geloven. Terwijl er in Italië massaal koersen werden geschrapt, maakten meerdere ploegen bekend dat ze ook niet in Parijs-Nice zouden komen rijden. In een aantal dagen tijd sloten in totaal zeven ploegen de rijen, uit vrees voor het coronavirus. De UAE Tour sloeg veel angst in de wielerwereld.

Volgens de afwezige ploegen was het risico te groot om naar Frankrijk af te reizen. Bovendien was er volgens onder meer Jumbo-Visma geen duidelijk reglement, mocht het virus tijdens de koers toeslaan. Hoe lang moesten ploegen dan in quarantaine? Mochten ze naar huis? Waar werd er getest? Was er voldoende ruimte in ziekenhuizen? Vanuit de organisatie kwam geen reactie.

Die reactie kwam twee dagen na de vele afzeggingen alsnog. Parijs-Nice zou doorgaan, terwijl heel Europa zich in rap tempo wapende tegen het coronavirus. De organisatie (ASO) besloot op 5 maart doodleuk om extra ploegen renners toe te laten. Alle deelnemende ploegen mochten starten met acht in plaats van zeven renners. Bovendien werden enkele pro-continentalte ploegen toegelaten. Zij durfden het wel aan.

Meningen verdeeld, Parijs-Nice gewoon van start

Op papier leuk, zo'n Parijs-Nice, maar door het coronavirus veranderde het perspectief in de wereld bijna ieder uur. In het peloton bleven de meningen daarom verdeeld. De meeste ploegen snapten het besluit om alle koersen in Italië af te zeggen, maar over het wel of niet doorgaan van Parijs-Nice bestond veel discussie. Enkele journalisten riepen op om alle koersen in maart af te gelasten, een renner zoals Thibaut Pinot vond dat juist onzin: 'Wat er op TV te zien is is volgens mij geen goed beeld van de werkelijkheid, dus wil ik niet vervallen in paranoia.'

De organisatie van Parijs-Nice liet op zaterdag 7 maart, een dag voor de start van de rittenkoers, weten dat er gewoon gestart zou worden, maar dat de gezondheidsinstanties in nauw contact zouden blijven staan met de organisatie. Dat vertelde koersdirecteur François Lemarchand: 'Ik denk op dit moment dat we gewoon alle etappes gaan afwerken en we doen er alles aan tot Nice door te gaan, maar als we moeten stoppen, dan stoppen we.'

In Frankrijk namen de besmettingen van het coronavirus net als elders in Europa wel toe, maar van verregaande maatregelen was een dag voor de start nog geen sprake. In Italië werd heel het noorden alvast afgesloten, maar in Frankrijk stonden gewoon kleppers zoals Vincenzo Nibali, Pinot, Nairo Quintana en Pascal Ackermann aan de start.

Coronavirus slaat om zich heen, Parijs-Nice moet aanpassen

Na twee dagen Parijs-Nice werd duidelijk dat de organisatie er alles aan deed om de voorschriften na te leven. Sommige renners wilden geen interviews afnemen, zoals Sep Vanmarcke, die alleen via de telefoon zijn zegje deed. Toch was het niet genoeg. Door verscherpte maatregelen van de Franse overheid moesten de start- en finishplaatsen op slot, waardoor er geen fans langs de weg zouden staan.

De lockdown van de start- en finishplaatsen ging vanaf dag twee in. De maatregelen in Frankrijk, die zouden gelden tot 15 april, zorgden ervoor dat evenementen met meer dan duizend supporters geen doorgang meer mochten vinden. Parijs-Nice ging op 9 maart wel gewoon door. De wielerfans waren op de eerste en tweede dag getuige van ware waaierspektakels. Thierry Gouvenou, koersdirecteur van Parijs-Nice, probeerde van alles. 'Morgen zullen we de boel nog verfijnen en dag erna opnieuw. Ook wij hebben te maken met een volstrekt nieuwe situatie. Het mag duidelijk zijn dat sport zonder publiek iets onwezenlijks heeft, maar we hebben geen andere keuze.'

Na afloop van de derde etappe liet Jasper Stuyven weten dat hij en veel van zijn mede-renners niet verwachtten dat Parijs-Nice zou worden uitgereden. 'In het peloton denkt negentig procent niet dat we Nice gaan halen', aldus Stuyven tegenover Het Laatste Nieuws. 'Ze zeggen dat het nog steeds acht duurt tot we naar België gaan, maar tegen die tijd kan het allang geëxplodeerd zijn. Ik vrees dat het virus ook invloed zal hebben op het Vlaamse voorjaar.'

Koersen massaal afgelast in Frankrijk, wielerwereld boos

Frankrijk wachtte lang, maar de eerste koers werd op 11 maart dan toch afgelast met de Ronde van Normandië. Het bleek de aanzet voor een golf aan afgelastingen, met onder meer de Tour de Bretagne en Circuit de la Sarthe van de kalender af. Ook Parijs-Nice werd meer en meer aangetast. Zo moest Amerikaan Tejay van Garderen voor de vijfde etappe op 12 maart noodgedwongen stoppen., omdat president Donald Trump een vliegverbod had ingesteld voor Europeanen. Van Garderen verliet Parijs-Nice en vloog snel terug naar zijn land.

Reden voor Parijs-Nice om te stoppen was er niet. ASO-baas Christian Prudhomme kondigde, op dezelfde dag dat Van Garderen naar Amerika, in Le Parisien doodleuk aan dat Parijs-Nice in principe zou worden afgemaakt. 'We zullen de richtlijnen respecteren en op dit moment heb ik de verzekering gekregen dat Parijs-Nice honderd procent zeker zal aankomen in Nice.' Er werden zelfs plannen gemaakt om andere Franse koersen toch door te laten gaan.

De wielerwereld keek verbouwereerd toe. In Italië, waar het virus dagelijkse al zorgde voor honderden doden, kwam voorzitter Cristian Salvato namens de Italiaanse rennersvakbond AACPI naar buiten: 'We hopen dat het na deze etappe gedaan is met Parijs-Nice. De renners moeten terug naar hun familie. Geografische grenzen stoppen het virus niet, we hebben de UCI gevraagd om de race te stoppen. Safety first.' Dezelfde woorden sprak Sebastian Langeveldnbij De Telegraaf. 'Ik vind het onbegrijpelijk dat er nog wordt gefietst in Frankrijk. Overal in de wereld wordt van alles afgelast, en ondertussen rijdt er een peloton van meer dan honderd coureurs een wedstrijd. Dat is moeilijk te bevatten.'

Frankrijk geeft toe: koersen in maart en april afgelast

We schrijven 13 maart 2020, twee weken nadat in de UAE Tour het coronavirus in het peloton om zich heen sloeg. De Franse wielerbond kwam op deze dag met het nieuws: alle wielerwedstrijden tot nader orde afgelast. Dat betekende ook een nieuwe update voor Parijs-Nice, waar een dag eerder zou worden gestopt, na de voorlaatste etappe op 14 maart. Bahrain McLaren en Israel Start-Up Nation wachtten die slotdag niet af en vlogen naar huis.

De wereld ging langzaam op slot, maar het bizarre beeld was dat er op zaterdag 14 maart toch nog een laatste etappe in Parijs-Nice werd verreden. Daarna was het toch echt gedaan met de koers. Met Parijs-Troyes ging op 15 maart een streep door de laatste Franse koers in maart en april stond op de helling. De kans dat Parijs-Roubaix dit jaar op zondag 12 april doorging, was toen al klein. Dat besefte ook ASO-baas Christian Prudhomme. 'Alle sporten worden geannuleerd. Ik denk dat er in de maand april weinig zal veranderen', zei hij in Het Nieuwsblad. Over de Tour de France maakte hij zich op dat moment nog geen zorgen.

Heel lang hoefde Prudhomme inderdaad niet te wachten op nieuws vanuit Roubaix, want al op 17 maart ging er een streep door het monument. Op dezelfde avond was er ook slecht nieuws voor de wielrenners in Frankrijk. Net als in Spanje en Italië werd aangekondigd dat mensen niet meer naar buiten mochten als dat niet echt nodig was, dus ook niet op de racefiets. Er werd geen uitzondering gemaakt voor profrenners, die bijvoorbeeld veel in Monaco wonen. De UCI liet op 18 maart weten dat alle koersen tot het einde van april werden geschrapt.

Frankrijk wil ver gaan voor Tour de France

Nu alle koersen eruit lagen, kwamen we ook in Frankrijk in deel twee van de coronacrisis: wat nu? De Franse wielerbond besloot op 22 maart om het Franse wielerseizoen te verlengen tot 29 november, zo had de voorzitter van de nationale bond, Michel Callot, aan Directvelo laten weten. De maatregel moest helpen bij het vinden van nieuwe data voor de vanwege het coronavirus afgelaste wedstrijden, waaronder Parijs-Roubaix.

In die fase mikte Frankrijk nog op een herstart in juni, maar in de dagen erna ging er al een streep door het EK voetbal, de Olympische Spelen en Rolland Garros. Op 25 maart was nog slechts één groot sportevenement over in de zomer: de Tour de France. En de ASO liet weten ver te willen gaan om gewoon te starten in juni en juli. Zo werden er al serieus plannen gemaakt over een Tour de France zonder publiek. De grootste koers ter wereld zou van start tot finish achter gesloten deuren moeten rijden.

De mooie plannen ten spijt, de kritiek zwelde meer en meer aan. Terwijl de hele wereld op zijn gat lag, daar wilde de Tour doodleuk doorgaan; dat was wel zo'n beetje de strekking. Zo lieten onder meer Patrick Lefevere, Jumbo-Visma en Danny Nelissen zich al negatief uit over het doorgaan van de Tour op de oorspronkelijke datum. Het hield sportminister Roxana Maracineanu niet tegen: 'Een wedstrijd achter gesloten deuren behoort tot de mogelijkheden.'

Discussie over buiten trainen, Tour uitgesteld

Begin april kwam er naast de Tour de France nog een discussie bij: wat te doen met de Franse profs die noodgedwongen binnen zaten door de lockdown in Frankrijk? De Franse rennersvakbond UNCP wilde dispensatie voor de profs, maar een aantal dagen later kon dit verzoek rekenen op felle kritiek vanuit de ploegen. Zo haalde onder meer de ploegbaas van Team Total Direct Energie fors uit naar de UNCP: 'Ik zie niet in waarom wij eerder naar buiten zouden mogen dan de rest? Ze zijn een klein beetje egoïstisch.'

Ook de Tour-discussie ging door, want ook op 7 april was de wielerwedstrijd in juli nog steeds niet afgelast. Le Parisien sorteerde al wel voor op een verplaatsing van een maand op de kalender en op 12 april kondigde persbureau Reuters aan dat verplaatsing onvermijdelijk was. Nog eens een dag later, op 13 maart, was het Franse president Emmanuel Macron die de knoop doorhakte. Hij kondigde aan dat er geen grote evenementen georganiseerd zouden worden in zijn land tot medio juli. Dat betekende automatisch dat ook de Tour de France niet op de oorspronkelijke startdatum, 27 juni, van start kon gaan.

De UCI reageerde snel en kondigde aan dat de nieuwe startdatum van de Tour de France naar 29 augustus zou gaan. De twijfel bleef echter regeren. De minister van Sport, Roxana Maracineanu, was eerder nog uitgesproken dat de Tour ten allen tijde door moet gaan, maar ze liet op 23 april aan Eurosport weten: 'Sport is op dit ogenblik geen prioriteit in onze samenleving. Het is alleszins niet prioritair bij de beslissingen die onze regering zal nemen. Als er competities hervat worden, zal dat uitsluitend gebeuren zonder publiek, of met een beperkt publiek en strikte richtlijnen voor de toeschouwers', zo citeerde Het Laatste Nieuws.

Fransen weer naar buiten, sportminister streng

Richting mei werd de Franse wielerbond UNCP langzaam zenuwachtig: wat als de Franse renners nog lang binnen moeten blijven? Volgens de bond konden Franse renners niet meedoen aan de Tour als ze niet snel buiten mochten trainen. Het antwoord kwam snel. Op 26 april schreef L’Equipe dat de Fransen per 11 mei weer naar buiten mochten. Zo zouden de wielrenners weer individueel buiten mogen trainen. Groepsritten zouden vooralsnog echter verboden blijven. De Franse renners konden sinds 17 maart niet buiten trainen.

Leuk en aardig allemaal, maar de Tour de France kwam ondertussen ook op zijn nieuwe datum van 29 augustus onder druk te staan. Franse premier Edouard Philippe verbood sportevenementen tot september, evenementen met meer dan vijfduizend mensen waren tot die datum verboden vanwege het coronavirus. Ook vertelde hij dat de competities in het voetbal en rugby dat seizoen niet meer werden hervat. Het Franse ministerie van Sport liet weten dat uitstellen van de Tour nog niet aan de orde was. 'Het is te vroeg om conclusies te trekken, maar voorlopig betekent dit niet dat de Tour opnieuw moet worden uitgesteld of afgelast. We sluiten niet uit dat er maatregelen moeten worden genomen wat betreft het aantal toeschouwers.'

Minister van Sport, Maracineanu, maakte het de Tour allemaal niet makkelijker door eind april te stellen dat een Tour zonder publiek geen optie was. 'Rolland Garros en de Tour zullen alleen maar plaatsvinden als er toestemming is om publiek toe te laten. Ze zullen niet doorgaan achter gesloten deuren. Het is nog veel te vroeg te spreken van uitstel of annulering van de Tour. We overleggen heel regelmatig met organisator ASO. Het is aan hen ons te zeggen tegen welke datum er absoluut een beslissing moet genomen worden.'

Tour lijkt wel zeker, Parijs-Roubaix naar oktober

De Franse sportbond maakte op 2 mei in een persbericht bekend dat alle sportevenementen tot en met het einde van juli officieel afgelast werden. Het was op dat moment de bedoeling de weg vrij te maken voor de Tour op deze manier, maar dat ging daardoor ten koste van mogelijke voorbereidingskoersen. In hetzelfde bericht meldden ze bezig te zijn met adequate voorzieningen voor de wielerwedstrijden daarna. Op 9 mei werd er zelfs een eerste Franse wielerkalender gepresenteerd, met daarin de start op 1 augustus. Daarbij bestond nog wel twijfel over het doorgaan van het Franse nationale kampioenschap.

Gelukkig doofde het coronavirus in de maand juni in rap tempo in Europa. De voorzichtige plannen die waren gemaakt, werden in alle landen snel concreter en over de Tour de France-start op 29 augustus bestond plots weinig twijfel meer. In mei al werden de coronamaatregelen in Frankrijk voor het eerst versoepeld en dat ging door in juni. Als de huidige coronatrend doorzet, kunnen de wielerfans in september toch nog met de voetjes op de bank.

Maar dat was in Frankrijk niet alles, want met een heuse nieuwe wielerkalender presenteerde de UCI in juni zelfs nog meer wielerhoop. Parijs-Roubaix, na de Tour de grootste Franse koers van het jaar, werd neergezet op 25 oktober. In augustus en september werden er meerdere Franse koersen ingepland als voorbereiding op de Tour de Giro d'Italia in oktober. (foto: Sirotti, 2019)