Wat is er aan de hand in Colombia? Waarom men moet vrezen voor donkere tijden in het Colombiaanse wielrennen

Met Nairo Quintana en Egan Bernal had Colombia in korte tijd plots twee supersterren in het wielrennen. Het wielergekte werd naar een nieuw niveau getild. Naast de twee grote rondewinnaars waren er genoeg andere landgenoten die zich op het allerhoogste niveau lieten zien. De echte weelde is echter nu wel voorbij. Is het een tijdelijke dip, of schuilt er meer achter?

Het was al decennia een verlangen van het Colombiaanse volk: een grote ronde winnen, en het liefst de Tour de France. Natuurlijk had het land al een aantal grote namen, met Fabio Parra, Santiago Botero en Luis 'Lucho' Herrera. De laatstgenoemde won in 1987 de Vuelta a España: daarmee was hij de enige Colombiaan die een grote ronde wist te winnen. Na zijn legendarische prestatie bleef het lang stil in het Zuid-Amerikaanse land. Mensen smachtten naar een opvolger van De Kleine Tuinman, maar die liet lang op zich wachten.

Toen Nairo Quintana ten tonele verscheen, was het vlug duidelijk dat hier een speciale renner stond. In zijn eerste profjaar was hij direct van onschatbare voor Alejandro Valverde in de Vuelta. Nog geen twee jaar later was het al raak voor Nairoman. Hij won de Giro d'Italia, voor nummer twee Rigoberto Urán: een een-tweetje voor Colombia. Het was feest, en Quintana was de held van het land. In 2016 won hij zijn tweede grote ronde met de Vuelta. In de Tour de France kwam hij vaak dichtbij, maar moest hij het telkens afleggen tegen Chris Froome.

Quintana was de vonk, Bernal het vuur in de Colombiaanse harten

Mede dankzij de bevleugelde klimmer kende Colombia een wieler-renaissance. Miguel Ángel López stond op het podium van de Giro en Vuelta, net als Esteban Chaves. Die won als eerste Colombiaan een monument met zijn zege in Il Lombardia. Fernando Gaviria was, zij het voor even, een van de meest gevreesde sprinters van het peloton: hij won twee Touretappes en droeg de gele trui bij zijn eerste deelname in Frankrijk. Maar de gele trui naar Parijs brengen, dat lukte nog niet. Tot een piepjonge klimmer bij INEOS zijn neus aan het venster drukte.

De naam was Egan Bernal. Als belofte won hij de Tour de l'Avenir en maakte hij indruk op het pro-continentale circuit. In zijn eerste jaar bij zijn Britse ploeg ging hij meteen naar de Tour, maar het jaar erop was het plots raak. Bernal, pas 22 jaar, reed met de besten mee en sloeg met een ijzersterke laatste week zijn slag. De felbegeerde Tourzege was dan eindelijk daar voor Colombia. Twee jaar later stond hij weer op het hoogste podium: dit keer in de Giro. Zo had Colombia, na dertig jaar droogte, plots vier zeges in grote rondes in zeven jaar.

Lees verder onder de foto!

Doping, ongelukken en inconsistentie: het gaat bergafwaarts

Na de Gouden Eeuw lijkt er nu een mindere periode te zijn aangebroken in het Colombiaanse wielrennen. Quintana ruziede met zijn ploeg Movistar en vertrok. Bij Arkéa-Samsic raakte hij geschorst na het gebruik van het verboden middel tramadol. Eenmaal terug op het oude nest van Movistar is de inmiddels 34-jarige Quintana geen schim van zijn oude zelf. Bernal worstelde met zijn vorm en raakte in 2022 betrokken bij een verschrikkelijk ongeval tijdens een training. Elf gebroken ribben, geperforeerde longen en twintig breuken in knieschijf, duim, hand, dijbeen en wervels schrikten de wielerwereld op. De vrees was dat hij nooit meer zou fietsen, maar in augustus van datzelfde jaar keerde hij alweer terug in koers.

Maar ook Bernal heeft zijn benen van vroeger nog niet kunnen vinden. Met Daniel Felipe Martínez stond er weer een Colombiaan op het podium van de Giro dit jaar, maar verder was hij onzichtbaar. En voor andere toppers in spe, zoals Santiago Buitrago, geldt vooral dat zij de consistentie missen om de aansluiting met de besten te maken. En López, ooit gezien als dé opvolger van Quintana, raakte verwikkeld in een dopingzaak waar hij nog steeds niet uit is. Maar buiten de achteruitgaande prestaties hangt er een zeer donkere wolk boven het Colombiaanse wielrennen.

Lees verder onder de foto!

Verdwijnen van Ronde van Colombia voorbode van onheil?

De Colombiaanse regering ligt namelijk dwars. De jonge Colombianen die de stap naar de top willen maken, hebben te maken met een achterstand op hun Europese concurrenten. De professionalisering loopt achter. En wie anders dan Quintana schoof zichzelf naar voren als beschermengel van de jongelingen. 'Met zoveel problemen in ons land, wil ik jullie uitnodigen om ons nu te steunen', vertelde hij tegenover het parlement van Colombia. We zien grote bezuinigingen voor atleten en het ministerie van Sport. Maar niemand lijkt het te merken, niemand weet iets, niemand spreekt erover. Historisch gezien hebben we in Colombia altijd tegen moeilijkheden gevochten, en dat doen we nog steeds – niet alleen op de fiets om resultaten te behalen en ons land te vertegenwoordigen, maar ook door ons in te zetten voor onze jongeren.'

De oproep lijkt averechts te werken. Want de overheid wil de ontwikkeling van het wielrennen stimuleren, maar dat gaat ten koste van de Ronde van Colombia. Het is al jaren een gigantisch evenement in het land, waar de renners als helden worden onthaald. Maar het geld wat normaal gesproken naar de ronde gaat, wordt nu weggehaald 'met als doel de ontwikkeling van nieuwe talenten te blijven bevorderen en de groei van de sport op alle gebieden te stimuleren', vertelde de wielerbond. Dat lijkt een ontwijkend antwoord te zijn, want de organisatie vertelt zelf dat 'het hele jaar door geen er geld was. De situatie in het land is niet best.'

Lees verder onder de Tweet!

Geen koers, geen ontwikkeling: Colombia moet weg terug vinden

De Colombianen trappen dus niet in het verhaal van de wielerbond. Want iedere wielerliefhebber weet hoe belangrijk grote koersen zijn voor de ontwikkeling van talent. Iedere prof heeft wel een verhaal van hun eerste bezoek aan een koers. Om je helden in het echt te zien en het hele circus op volle toeren te zien draaien: het inspireert. Met het verdwijnen van de zo geliefde Ronde van Colombia moeten jonge Colombianen het nu doen met televisiebeelden. En dat is nou niet echt hetzelfde als op de foto gaan met je idool.

Momenteel staat er nou niet direct een opvolger van Bernal en Quintana te wachten bij de beloften. De Tourwinnaar van 2019 is nog altijd de laatste Colombiaan op het podium van de Tour de l'Avenir. Het wordt dan ook interessant om de ontwikkelingen in het Zuid-Amerikaanse land te volgen. De gevestigde orde raakt inmiddels een beetje op leeftijd, en de jonge garde lijkt vooralsnog niet de kwaliteiten van hun voorgangers te hebben. Nu de sport onder druk staat van de overheid wordt door de renners al de noodklok geluid: zonder geld is de volgende generatie kansloos, zeker in het wielerklimaat van vandaag.